Γιατί φωνάζουμε στα παιδιά μας;
Γιατί τόσοι πολλοί, αφοσιωμένοι, «διαβασμένοι» και συνειδητοποιημένοι γονείς χάνουμε τον έλεγχο και φωνάζουμε στα παιδιά μας;
Άρθρο της Κατερίνας Κοντογιαννάτου, Ψυχολόγος ΑΠΘ MEd Επιστήμες της Αγωγής , Ειδ. στη Γνωστική – Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία
Συμβαίνει συχνά, όταν έχουμε αποφασίσει να θέσουμε κάποια όρια με σεβασμό και αποφεύγοντας τις τιμωρίες. Αυτό σημαίνει πως προσπαθούμε πολύ να παραμείνουμε ήρεμοι και ευγενικοί, όμως πολλές φορές παρά τις προσπάθειές μας, τα παιδιά συνεχίζουν στο δικό τους μοτίβο. Όλο αυτό οδηγεί σε ένα βουνό απογοήτευσης που βιώνουμε, ενδεχομένως και φόβου, νιώθοντας ότι έχουμε χάσει κάθε έλεγχο προκειμένου να οριοθετήσουμε τα παιδιά μας.
Ο θυμός είναι ο ευκολότερος δρόμος: Ο θυμός είναι ένα δευτερογενές συναίσθημα που καμουφλάρει άλλα πρωταρχικά συναισθήματα, όπως είναι ο φόβος, το άγχος, η αμηχανία, η απόγνωση, η ματαίωση, η λύπη κ.α. Μας είναι ευκολότερο επομένως να αναγνωρίσουμε το θυμό και να δράσουμε βάσει αυτού, από το να αναγνωρίσουμε τα άλλα βαθύτερα, επώδυνα και μασκαρεμένα από το φόβο συναισθήματά μας. Χρειάζεται επομένως να δούμε τι κρύβεται πίσω από το θυμό μας και να αναγνωρίσουμε αυτό που μας προκαλεί ανασφάλεια.
Δε φροντίζουμε αρκετά τον εαυτό μας: Συχνά παραμελούμε τις προσωπικές μας ανάγκες και την αυτοφροντίδα μας, εκτελώντας καθημερινά ένα συνεχές αγώνα δρόμου. Είτε θεωρούμε την αυτοφροντίδα μας περιττή, πιστεύοντας πως είμαστε υπεράνθρωποι, είτε ακόμη και εγωιστική. Όμως όλοι χρειαζόμαστε το δικό μας χρόνο φόρτισης για να λειτουργούμε και να μην ξεμείνουμε. Εξάλλου φροντισμένοι γονείς, σημαίνει φροντισμένα παιδιά.
Δεν έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες για τη συμπεριφορά των παιδιών μας: Πολύ συχνά έχουμε πολύ μεγαλύτερες απαιτήσεις από αυτές που τα παιδιά μας μπορούν να εκπληρώσουν με βάση το αναπτυξιακό τους στάδιο. Το να ζητάμε από ένα τετράχρονο να παραμείνει ήσυχο, ακίνητο ή αμίλητο είναι σαν να του ζητάμε να μην αναπνέει.
Αισθανόμαστε υπεύθυνοι για τη συμπεριφορά των παιδιών μας: Πιστεύουμε πως η συμπεριφορά των παιδιών μας είναι σαφής απόδειξη του τι γονείς είμαστε. Οπότε ένα ξέσπασμα του τρίχρονου, μπορεί να σημαίνει για εμάς πως έχουμε αποτύχει ως γονείς και πως την ώρα του ξεσπάσματος κρινόμαστε από τους άλλους.
Μπαίνουμε άσκοπα σε αγώνες εξουσίας: Αντί να παίρνουμε προσωπικά την υγιή και κατάλληλη για την ηλικία συμπεριφορά του παιδιού μας, αισθανόμενοι πως εκείνη την ώρα παίζει με τα «κουμπιά» μας, ας κάνουμε μια παύση. Αν δεν ξέρουμε τι να πούμε, ας μην πούμε τίποτα, ας μην κάνουμε τίποτα αν δυσκολευόμαστε. Από τις πιο ισχυρές λέξεις στην ανατροφή των παιδιών είναι η λέξη ΚΑΙ. Το ΚΑΙ είναι ισχυρό γιατί ενώνει, κολλάει, συνδέει. Συνδέει το εσύ ΚΑΙ το εγώ. Βάζει εμάς και τα παιδιά μας στην ίδια πλευρά του τραπεζιού, ώστε να δουλέψουμε ως ομάδα πάνω στο πρόβλημα.
Στον πυρήνα όμως όλων των παραπάνω είναι κάτι άλλο που κρύβεται, το τραύμα μας που ενεργοποιείται. Η αντίσταση των παιδιών μας πυροδοτεί το τραύμα μέσα μας, το εσωτερικό μας παιδί ξυπνάει και ζητάει να ακουστεί. Όπως όταν το παραγκώνιζαν και το αγνοούσαν κατά το παρελθόν, έτσι και τώρα αναβιώνει το σκηνικό. Ο καταπιεσμένος πόνος εμφανίζεται και το πληγωμένο παιδί μέσα μας εκλιπαρεί για βοήθεια. Το αφρόντιστο τραύμα ζωντανεύει και η φωνή στο βάθος λέει «Δεν είμαι ικανός/ή, δεν αξίζω, είμαι ανεπαρκής». Κι όσο δε φροντίζουμε τις πληγές μας, τόσο θα ματώνουν. Κι ενώ τα παιδιά μας είναι πάντα έτοιμα να μας συγχωρήσουν, δεν είμαστε εμείς οι ίδιοι. Επειδή αδυνατούμε να δεχτούμε πως δεν είμαστε τέλειοι. Και μέχρι να αποδεχτούμε την ατελή μας εικόνα, το μυαλό θα τριγυρνάει σ’ όλα τα λάθη που κάνουμε και θα αιμορραγεί. Αν οφείλουμε να κάνουμε ένα δώρο στα παιδιά μας, αυτό είναι η δική μας θεραπεία.
