Τσαΐρια: Ο ”γόρδιος δεσμός” του Δ. Θερμαϊκού – Ότι δεν λύνεται…κόβεται(;)
“Καπερναούμ” είναι ένας τόπος ερειπίων αλλά και ο τίτλος μιας ταινίας για τη ζωή στους καταυλισμούς του Λιβάνου. Σε απόσταση μισής ώρας από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, φτάνουμε στη δική μας Καπερναούμ, τον καταυλισμό των Ρομά στο δήμο Θερμαϊκού…τα λεγόμενα Τσαΐρια*.
Στα όρια των Δήμων Θερμαϊκού και Θέρμης, ο αυτοσχέδιος καταυλισμός παραπηγμάτων στη θέση «Τσαΐρια» ”εγκαινιάζεται” ανεπίσημα στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, οπότε και οι πρώτες οικογένειες Ρομά έρχονται για πρώτη φορά στην περιοχή. Ο αριθμός των πρώτων αποίκων, τότε, δεν ξεπερνούσε τα 10-15 άτομα, τα οποία μέσα σε πρόχειρες κατασκευές επιχείρησαν να χτίσουν τη ζωή τους σε έναν «αφιλόξενο και ερημωμένο χώρο» -όπως λέει και το όνομά του- επί του Αγροτεμαχίου 1158Α στην Κάτω Περαία.
20 χρόνια μετά…Μοναδική «παραφωνία» στην απέραντη χωματερή στην οποία είχε πια μετατραπεί η περιοχή «Τσαΐρια», αποτελούσαν τα περίπου 100 παραπήγματα στα οποία κατοικούσαν πλέον, σύμφωνα με έκθεση της ΠΚΜ, περίπου 100 οικογένειες με εκτιμώμενο συνολικό πληθυσμό τα 600 άτομα(!)
Η ιστορία κάτω από τα…μπάζα
Καθημερινά, η πλειοψηφία των Ρομά βρίσκονταν στους δρόμους της Περαίας, προς ανεύρεση σιδήρου και μετάλλων τα οποία αργότερα μεταπωλούνταν στην ανακύκλωση σιδήρου, τα λεγόμενα Scraps.
Τότε ήταν που ένα άλλο πρόβλημα που προϋπήρχε, οξύνθηκε: Οι καύσεις. Στις περιπτώσεις που τα μέταλλα δεν ήταν αρκετά, οι Ρομά προχωρούσαν σε καύσεις καλωδίων και ελαστικών αυτοκινήτων, προκειμένου να λιώσει το πλαστικό που περιέβαλλε τον χαλκό και να μεταπωλήσουν το μετάλλευμα.
Το 2017, τα «τοξικά νέφη» κάλυπταν σε καθημερινή πλέον βάση τον ουρανό της Περαίας.
Μέσα στα επόμενα 2 χρόνια έγιναν δυο συνολικά συστάσεις στο δήμο Θερμαϊκού από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, τόσο για τον καθαρισμό των αυθαίρετων χώρων όσο και για την επίλυση του ζητήματος των καύσεων. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην σύσταση της 12/02/2018: «Θεωρούμε ότι η πιο αποτελεσματική παρέμβαση είναι η επ’ αυτοφόρω ενέργεια του Δήμου Θερμαϊκού, σε συνεργασία με την Αστυνομία […]».
Από την Ύβρη στη Νέμεση
Στις 27 Αυγούστου του 2019, ένα ”κοκτέιλ” φωτιάς και ρύπων αναδυόμενο από τα Τσαΐρια, υποχρεώνει τους κατοίκους των γύρω περιοχών να καλέσουν τις αρμόδιες αρχές. Αργότερα και μέσα από την αστυνομική έρευνα προέκυψε ότι 5 εκ των 25 συνολικά αυτοκινήτων που έγιναν παρανάλωμα του πυρός, είχαν κλαπεί από τους ιδιοκτήτες τους το προηγούμενο διάστημα.
Εικοσιπέντε μόλις ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Γιώργος Τσαμασλής, συνοδευόμενος από αστυνομικές δυνάμεις του Α.Τ. Θερμαϊκού, «σπάνε το άβατο» και χωρίς να προκληθούν επεισόδια, σχεδόν «ισοπεδώνουν» τον αυτοσχέδιο καταυλισμό, με σχεδόν 200 παραπήγματα να ξηλώνονται και τη συντριπτική πλειοψηφία των Ρομά να αποχωρεί.
Στο σημείο αυτό, το ήδη τεταμένο κλίμα, δυναμιτίζεται. Ο δήμαρχος Θερμαϊκού καταθέτει μήνυση για απειλές σε βάρος της ζωής του, ενώ σε αντίστοιχα ”προκλητική” ρότα κινούνται και οι Ρομά, καταθέτοντας μηνυτήρια αναφορά στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης κατά παντός υπευθύνου για αδικήματα (με ή χωρίς ρατσιστικό χαρακτήρα), κάνοντας λόγο για «απόπειρα αντι-τσιγγανισμού».
Έργο ”πνοής”
Τον Οκτώβριο του 2020, η καταγραφή των ατμοσφαιρικών ρύπων μπαίνει στο μικροσκόπιο. Προς αυτή την κατεύθυνση, τοποθετούνται σταθμοί μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε τρία σημεία στην Κάτω Περαία, οι μετρήσεις των οποίων δείχνουν πολύ σύντομα την άμεση σύνδεση των πυρκαγιών με τη ρύπανση του αέρα πολύ πάνω από τα επιτρεπτά όρια.
Ότι δεν λύνεται…κόβεται(;)
Ότι δεν λύνεται…κόβεται(;)Κατά καιρούς πραγματοποιούνταν συναντήσεις, ξεκινούσαν μελέτες, κατατίθονταν προτάσεις, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα. Ιδέες όπως η ανέγερση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, του Μεγάρου της ΕΡΤ κ.α. στέκονταν οι αφορμές για να έρθει το θέμα των Τσαϊριώνστο προσκήνιο.
Μολονότι, οι ιδέες που έπεσαν στο τραπέζι ήταν πολλές, τα σχέδια για αξιοποίηση της περιοχής παρέμειναν στα…σπάργανα, αφήνοντας το ζήτημα των Τσαϊριών «λιμνάζων» για σχεδόν μια δεκαετία.
Μία ομάδα πολιτών, με πρωτεργάτες τρεις γυναίκες που ασχολήθηκε με το θέμα σχεδόν εν τη γένεσή του, προσπαθεί εδώ και χρόνια να ενημερώσει τους πολίτες και να ευαισθητοποιήσει όλους τους αρμόδιους φορείς που θα μπορούσαν να δώσουν ένα τέλος σε αυτή την «πληγή».
Μια εξ’ αυτών, η Μαρουτσέλλα Βασιλειάδου, μέλος της συντονιστικής επιτροπής «Κίνησης Πολιτών δήμων Θερμαϊκού& Θέρμης ενάντια στις Καύσεις», εξηγεί μιλώντας στο #ethermaikos: «Για πάνω από μία δεκαετία οι κάτοικοι στα λεγόμενα νεόχτιστα βιώνουμε μια άκρως επιβαρυντική κατάσταση για την υγεία μας. Η συνεχής καύση καλωδίων και ελαστικών για την εξαγωγή χαλκού και άλλων μετάλλων δημιουργεί έντονη δυσφορία σε όσους μένουμε κοντά στην εν λόγω περιοχή, αλλά κυρίως απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα επικίνδυνες τοξικές και καρκινογόνες ουσίες».
Στις 23/09/2019, οκταμελής επιτροπής της «Κίνησης Πολιτών» χτυπάει την πόρτα της Εισαγγελέως Δίωξης και Περιβάλλοντος και καταθέτει μηνυτήρια αναφορά, προσυπογεγραμμένη από 551 πολίτες και συνοδευόμενη από 2.000 υπογραφές διαμαρτυρόμενων πολιτών. Αυτή μπαίνει στο αρχείο την 11η Απριλίου 2022 λόγω αγνώστων δραστών.
Για το δήμο Θερμαϊκού, το ζήτημα του επίμαχου αγροτεμαχίου, ήρθε στο προσκήνιο μόλις το 2019 (ήτοι 23 ολόκληρα χρόνια μετά την εγκατάσταση των πρώτων Ρομά). Στις 16 Οκτωβρίου, το Δημοτικό Συμβούλιο Θερμαϊκού καλείται να ψηφίσει τη διοικητική αποβολή «όσων αυθαίρετα κατέχουν τμήμα του αγροτεμαχίου 1158Α Περαίας». Η διοικητική αποβολή εγκρίνεται κατά πλειοψηφία και ο Γιώργος Τσαμασλής, ως δήμαρχος Θερμαϊκού πλέον, εξουσιοδοτείται για την υπογραφή του σχετικού Πρωτοκόλλου Διοικητικής Αποβολής. Κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας οι Γ. Χατζηβαλάσης, Π. ∆. Μήλιος και Κ. Μώραλη, μειοψηφούν.
Η κορύφωση του…δράματος
Με την υπ’ αριθμών 81/2020 απόφαση του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης, όπου η άσκηση διοικητικής αποβολής κρίνεται «καταχρηστική χωρίς να επιλυθεί πρωτύτερα το θέμα της μετεγκατάστασης των κατοίκων», ξεκινάει ένα μακρύ δικαστικό ιστορικό με αντίδικους τον Δήμο Θερμαϊκού και τους κατοίκους των Τσαϊριών.
Για να ηρεμήσουν τα πνεύματα, τους πρώτους μήνες του 2020, η εισαγγελέας Περιβάλλοντος Γεσθημανή Χατζηπαρασίδου, συγκάλεσε σύσκεψη με τη συμμετοχή των δημάρχων Θερμαϊκού και Θέρμης, εκπροσώπου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, αστυνομίας, περιοίκων και Ρομά, η οποία ωστόσο δεν κατέληξε πουθενά με τους Ρομά να αρνούνται τις κατηγορίες για παραβατικές ενέργειες και επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
Δύο χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2022, η προσφυγή του δήμου στο Μονομελές Εφετείο Θεσσαλονίκης δικαιώνεται, με την υπ’ αριθμών 1292/2022 απόφαση να βγαίνει «υπέρ της διοικητικής αποβολής».
Η απάντηση των Ρομά δεν άργησε να έρθει, με τους ίδιους να προχωρούν -δια μέσω του νομικού τους εκπροσώπου- σε προσφυγή ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καταθέτοντας αίτηση λήψης ασφαλιστικών μέτρων κατά της Ελλάδας ζητώντας να εξετασθούν με απόλυτη προτεραιότητα. Όπως και έγινε.
Η απόφαση του ΕΔΔΑ «βάζει φρένο» στη διοικητική αποβολή των Ρομά, αποφασίζοντας τη μη απομάκρυνση τους από την περιοχή μέχρι τις 23 Φεβρουαρίου 2022. Μέχρι τότε οι ίδιοι οι Ρομά κάτοικοι της περιοχής και το Ελληνικό Κράτος υποχρεούνταν να βρουν εναλλακτική λύση για την στέγαση τους. Και αυτές οι προσπάθειες όμως τινάχτηκαν στον αέρα.
Τα «Τσαΐρια» σήμερα
Η τοποθεσία που σήμερα κατοικούν οι οικογένειες Ρομά της Ανατολικής Θεσσαλονίκης, διαφέρει από το πάλαι ποτέ σημείο του οικισμού «Τσαΐρια». Σύμφωνα με τον δήμαρχο Θερμαϊκού, μετά την εφετειακή απόφαση, οι περίπου 30 οικογένειες που διαμένουν στον οικισμό, «έχουν μετακινηθεί εκτός ορίων δήμου Θερμαϊκού, προκειμένου να μην τους ”πιάνει” η διοικητική αποβολή».
Η εικόνα του οικισμού σήμερα είναι επίσης πολύ διαφορετική από εκείνη που είχαν συνηθίσει οι περίοικοι τα προηγούμενα χρόνια: Τα παραπήγματα είναι πλέον μετρημένα, το φαινόμενο των καύσεων έχει αποκλιμακωθεί σημαντικά, έχουν οριστικά παύσει οι αφίξεις πλανόδιων Ρομά -οι οποίοι σύμφωνα με τους δημότες προκαλούσαν τα περισσότερα προβλήματα-, ενώ και οι δήμοι Θερμαϊκού και Θέρμης φροντίζουν για το συχνό καθαρισμό της περιοχής, ως οφείλουν.
*Τσαΐρια, προέρχεται από την Τούρκικη λέξη cayir που σημαίνει μεγάλη επίπεδη έκταση. Επίσης έχει την σημασία του αφιλόξενου ερημωμένου τόπου.
Φωτογραφία εξωφύλλου: Γιάννης Κόκκας, Εφημερίδα Γνωμής Περαία, 2010
Μπορείς να διαβάσεις:
