Παναγία Φανερωμένη: Η Παναγιά της προσφυγιάς βρήκε απάγκιο στη Νέα Μηχανιώνα
Σε ένα ντέγκι, τυλιγμένη με μάλλινα υφάσματα, έφτασε μαζί με τους πρόσφυγες το 1922 η εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης, που πλέον είναι γνωστή ως Παναγία Μηχανιώτισσα.
Τα τουφέκια ξερνούσαν φωτιά, ο αέρας μύριζε μπαρούτι, η μυρωδιά του θανάτου κάλυπτε τα πάντα. Το ημερολόγιο έδειχνε Παρασκευή 29 Αυγούστου 1922 και στην άλλοτε εύπορη Μηχανιώνα (σημερινό Çakılköy), στο βορειοανατολικό άκρο της Κυζίκου, στη θάλασσα του Μαρμαρά, ένα ολόκληρο χωριό σηκώθηκε στο πόδι για να φύγει και να γλυτώσει από τις θηριωδίες των Τούρκων.
Η Κατίγκω Μαούτσα ή Λαζαράκαινα έβαλε στον μπόγο τα λιγοστά υπάρχοντά της και κλείδωσε την ξύλινη πόρτα του φτωχικού σπιτιού της. Πριν πάρει τον δρόμο για το λιμάνι, κοντοστάθηκε. Άφησε κάτω τον μπόγο και έτρεξε στην εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης, όπου διακονούσε ως καντηλανάφτισσα. Πήρε στην αγκαλιά της την εικόνα και τη φίλησε σταυρωτά. Φώναξε δύο 15χρονους, τον Γρηγόρη Μπογάκη και τον Κώστα Καματάκη και μαζί με τα εγγόνια της έραψαν μια θήκη από τσίτι. Έβαλαν μέσα την εικόνα, την τύλιξαν με ρούχα και μάλλινα υφάσματα και στην έκρυψαν σε ένα ντέγκι (μεγάλο δέμα) με ρούχα στον πάτο του μπόγου.
Στο λιμάνι τούς περίμενε ένα μεγάλο πλοίο. Όταν η σειρήνα σήμανε την αναχώρηση, οι επιβάτες έκλαιγαν, οι δημογέροντες κατέβασαν το κεφάλι και οι ιερείς έψαλλαν τον Ακάθιστο Ύμνο. Ο τελευταίος αποχαιρετισμός της Μηχανιώνας.
Το καράβι τούς αποβίβασε στους Επιβάτες της Ανατολικής Θράκης και έναν μήνα μετά όταν εκκενώθηκε και αυτή η περιοχή επιβιβάστηκαν σε ένα ατμόπλοιο της εταιρείας Καρβουνίδου με προορισμό τα Λουτρά Αιδηψού στην Εύβοια. Είχε φτάσει Οκτώβριος του 1922 και η εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης ήταν πάντα καλά κρυμμένη στο ντέγκι της κυρά Κατίγκως. Στις 20 Νοεμβρίου του 1922 η «Επιτροπή Εγκατάστασης», με επικεφαλής τον Μηχανιώτη καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαργαρίτη Ευαγγελίδη, αποφασίζει τη μετεγκατάσταση των προσφύγων στον φιλόξενο μυχό του Θερμαϊκού κόλπου, στο Μεγάλο Καραμπουρνού. Στις 30 Απριλίου 1923 το ατμόπλοιο «Θέτις», φέρνει στη Θεσσαλονίκη τους Μηχανιώτες. Το ρυάκι των προσφύγων φούντωσε κι έγινε ρέμα και κοντά στους Μηχανιώτες ήρθαν πρόσφυγες από την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ, το Καστέλι, την Κερασιά, το Αμπαρλί. Και εγένετο Νέα Μηχανιώνα.
Γιατί Μηχανιώνα ο όρμος του μισοφέγγαρου;
Εχαμογέλασε η αυγή
κι η Πούλια πάει στη Δύση
παν τα πουλάκι για βοσκή
κι οι λυγερές στη βρύση.
Θάλασσα πλατιά
μαγκούφα ξενιτιά…
Αυτό το παραδοσιακό τραγούδι από τη χερσόνησο της Κυζίκου τραγουδούσαν οι Μηχανιώτισσες στα χωράφια, στην ακτή όπου βοηθούσαν τους ψαράδες συζύγους, στις κοινωνικές συγκεντρώσεις στη νέα πατρίδα. Νοσταλγία και αναμνήσεις από τη Μηχανιώνα της καρδιάς τους. Μια πόλη χτισμένη σε όρμο σχήματος μισοφέγγαρου και στραμμένη προς την ανατολή.
Η επικρατέστερη εκδοχή για το όνομα Μηχανιώνα πηγαίνει πολλά χρόνια πίσω την ιστορία. Ο θρύλος λέει πως οι κάτοικοι της Μηχανιώνας ήταν εκδιωγμένοι από τους Οθωμανούς πρώην κάτοικοι από τα Χανιά της Κρήτης, οι οποίοι όταν έπρεπε να αναφερθούν στην καταγωγή τους έλεγαν με πίκρα και παράπονο «μη Χανιά, μη Χανιά». Στις ιστορικές πηγές πάντως η Μηχανιώνα εμφανίζεται στα οθωμανικά κατάστιχα ήδη από τον 14ο αιώνα, δηλαδή αρκετά χρόνια πριν από την οθωμανική κατάκτηση της Κρήτης το 1646-κράτησε ως το 1669. Αλλά η παράδοση, είναι παράδοση.
Στις αρχές του 20ου αιώνα και λίγο πριν τον ξεριζωμό των προσφύγων η Μηχανιώνα της Κυζίκου αριθμούσε 230 σπίτια και 1.600 κατοίκους, όλοι Χριστιανοί ορθόδοξοι που προσκυνούσαν και προσεύχονταν στην εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης.
Η εικόνα της Παναγίας στο απάνεμο λιμάνι της Νέας Μηχανιώνας
«Οι Μηχανιώτισσες γυναίκες τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας την είχαν πάντα μαζί τους, οδηγήτρια και προστάτιδα σε όλη την περιπέτεια του κατατρεγμού, μέχρι που ήρθαν να ριζώσουν εδώ στο όμορφο ακρογιάλι του Θερμαϊκού, που τότε σε έπαιρνε ο φόβος από την ερημιά και τα φίδια που ξετρύπωναν από τον ακαλλιέργητο τόπο», έγραφε ο παλιός διευθυντής του 1ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Μηχανιώνας, Α.Ρ. Ματίκας.
Η Παναγία Φανερωμένη που πλέον έγινε Παναγία Μηχανιώτισσα βρήκε στέγη σε ένα ξύλινο παράπηγμα δίπλα στις πρόχειρες σκηνές των προσφύγων.
Το 1927 μπήκαν τα θεμέλια του ναού που φυσικά δεν μπορούσε να ονομάζεται αλλιώς, παρά Παναγία Φανερωμένη και το 1932 έγιναν τα εγκαίνιά του. Στο χτίσιμο της εκκλησίας βοήθησαν όλοι οι πρόσφυγες, μικροί, μεγάλοι, άντρες και γυναίκες. « Όταν χτυπούσε η καμπάνα, όλοι έτρεχαν να πιάσουν δουλειά, καθένας αναλόγως με τη δύναμή του. Και έβλεπες γυναίκες σκαρφαλωμένες στις σκάλες, να δίνουν χέρι με χέρι τα τούβλα και τα κεραμίδια στους εργάτες. Και παιδιά να κάνουν σειρά και το ένα δίνοντας στο άλλο, να μεταφέρουν από την παραλία τα υλικά», θυμόταν ένα παλιό μέλος της Εκκλησιαστικής Επιτροπής, ο Αλέξανδρος Σαραφίδης.
Η φήμη της θαυματουργής εικόνα πολύ γρήγορα ξεπέρασε τα σύνορα της Νέας Μηχανιώνας και χρόνο με τον χρόνο έφτανε όλο και πιο μακριά. Σύντομα πιστοί από όλη τη Μακεδονία, αργότερα από όλη τη χώρα έφταναν για να προσκυνήσουν τη χάρη της και να κάνουν παράκληση.
Η θαυματουργή εικόνα και η μεγάλη πανήγυρη
Στο πέρασμα των χρόνων έγινε αντιληπτό πως ο ναός ήταν μικρός και έτσι το 1975 μπήκαν τα θεμέλια για μια μεγαλύτερη εκκλησία. Τα σχέδια ήταν του αρχιτέκτονα Γεώργιου Αξιώτη (1931-2001), ο οποίος χρημάτισε διευθυντής της Ναοδομίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ενώ εργολάβος του κτηρίου ήταν ο Βασίλειος Πατεράκης. Τα λαμπρά εγκαίνια του Ναού έγιναν στις 27 Μαΐου του 1984 και η Παναγία Μηχανιώτισσα βρήκε τη θέση της στον μεγαλοπρεπή ναό, χωρητικότητας 4.000 πιστών.
Από τη θεμελίωση του πρώτου ναού οι Μηχανιώτες αποφάσισαν να γιορτάζει η εκκλησία κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου στα Εννιάμερα της Παναγίας και η εορτή είναι τόσο σημαντική όσο κι αυτή της Παναγίας Σουμελά και της Παναγίας της Τήνου το Δεκαπενταύγουστο.
Χιλιάδες πιστοί φτάνουν κάθε χρόνο τέτοιες μέρες για να προσκυνήσουν τη χάρη της θαυματουργής εικόνας και να παρακαλέσουν για υγεία. «Η εικόνα αγιογραφήθηκε στο τέλος του 7ου ή στις αρχές του 8ου αιώνα και αποτελεί έργο άγνωστου καλλιτέχνη. Είναι συγκινητικό το πώς την διέσωσαν οι πρόσφυγες και την έφεραν μαζί τους. Και η Παναγία ανταποδίδει τη φροντίδα των πιστών με άπειρα θαύματα, όλο τον χρόνο», λέει στη Voria ο εφημέριος του ναού Παναγίας Φανερωμένης, π. Ιωάννης Κοτρώνης, προσθέτοντας πως από κάθε γωνιά της χώρας, αλλά ακόμη και από το εξωτερικό, κυρίως τη Σερβία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία έρχονται να προσκυνήσουν την εικόνα και να προσευχηθούν στη χάρη της.
Η εικόνα της Παναγίας Μηχανιώτισσας βγήκε το Σάββατο (12/08) από το μόνιμο προσκυνητάρι και τοποθετήθηκε στο εόρτιο, στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων που έχουν ξεκινήσει, ενώ την Κυριακή τελέστηκε εσπερινός και μικρή λιτανεία. Την Τρίτη (15/08) θα τελεστεί η Θεία Λειτουργία.
Ο πανηγυρικός εσπερινός θα τελεστεί στις 22 Αυγούστου, οπότε και θα γίνει η μεγάλη λιτανεία, ενώ την επόμενη μέρα, στα Εννιάμερα της Παναγίας, είναι προγραμματισμένη Αρχιερατική Θεία Λειτουργία χοροστατούντος του Μητροπολίτη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς, Ιουστίνου. πηγή
Φωτογραφία: INTIME photo agency
Μπορείς να διαβάσεις:
Το κυνήγι…της ξαπλώστρας στον Δήμο Θερμαϊκού
